آب‌های آشفته پیش رو؛ زمانی که آمریکا و چین برخورد کنند!

بعدی- جین پرلز; از سال 2012 تا 2019، او خبرنگار نیویورک تایمز و رئیس دفتر آن روزنامه در پکن بود. او یکی از اعضای مرکز علوم و امور بین‌الملل بلفر و مجری پادکست «Face Off: ایالات متحده در برابر چین» است. پرلز در سال 2009 برای پوشش جنگ علیه طالبان و القاعده در پاکستان و افغانستان برنده جایزه پولیتزر شد.

طبق آنچه همه در یک به نقل از Varin Avarsدر یک صبح یکشنبه آفتابی در آوریل 2001، یک هواپیمای جاسوسی آمریکایی در ارتفاع 6858 متری بالای آب های بین المللی در دریای چین جنوبی در حال پرواز بود که دو جت جنگنده F-8 چین ظاهر شدند. یکی از جنگنده ها به رهبری ستوان وانگ وی، 3 متر به سمت بال چپ هواپیمای جاسوسی پرواز کرد و قبل از برگشتن 30 متری به خدمه سلام کرد. وانگ سپس برای بار دوم نزدیک شد، در فاصله 1.5 متری پرواز کرد و به نظر می رسید که چیزی بر سر خلبانان آمریکایی فریاد می زند. در سومین پیشروی نزدیکتر و نزدیکتر شد تا به یکی از ملخ های هواپیما رسید.

جنگنده F-8 چینی به دو نیم شد و وانگ جان خود را از دست داد. رسانه های دولتی چین پس از این حادثه او را «شهید انقلابی» توصیف کردند.

این برخورد به دو موتور از چهار موتور هواپیمای آمریکایی نیز آسیب وارد کرد. این هواپیما در عرض 30 ثانیه از ارتفاع 2438 متری سقوط کرد تا اینکه شین آزبورن، خلبان هواپیما و ستوان نیروی دریایی آمریکا، توانست آن را تثبیت کند. به دلیل وضعیت این هواپیما، خدمه 24 نفره آن نتوانستند به پایگاه آمریکایی در اوکیناوا ژاپن بازگردند. آزبورن پس از بررسی مختصر فرود خطرناک آب، تصمیم گرفت هواپیما را در 112 کیلومتری جنوب غربی کشور به پایگاه هوایی چین در جزیره هاینان منحرف کند.

خدمه با دانستن اینکه به سمت قلمرو متخاصم می روند، 40 دقیقه بعدی را دیوانه وار در تلاش برای حذف تجهیزات و مواد حساس گذراندند. آنها که برای مقابله با چنین سناریویی آمادگی نداشتند، بی جهت پا به لپ تاپ گذاشتند، قهوه داغ را روی هارد دیسک ریختند و اسناد را با دست خرد کردند.

آزبورن تلاش کرد با ارتش آزادیبخش خلق چین در هاینان تماس بگیرد، اما هیچ پاسخی دریافت نکرد. آزبورن بدون اینکه چاره‌ای جز فرود ناهماهنگ داشته باشد، هواپیما را به سمت باندی هدایت کرد که کامیون‌های نظامی چینی و سربازان حامل تفنگ‌های کلاشینکف در آن منتظر بودند. خدمه آمریکایی از اینکه از این برخورد جان سالم به در بردند آسوده خاطر شدند، اما سرنوشت آنها اکنون در دست مقامات چینی است.

آزبورن با ستاد ناوگان اقیانوس آرام تماس گرفت تا وضعیت را گزارش کند. سپس به دستور سربازان با همراهانش هواپیما را ترک کردند. آمریکایی ها با اتوبوس به مراکز اقامتی در پایگاه نظامی منتقل شدند و در روزهای بعد مورد بازجویی قرار گرفتند. هیچ کس در واشنگتن نمی خواست با گفتن اینکه آمریکایی ها اساساً زندانی هستند، اوضاع را ملتهب کند. در عوض، وزارت امور خارجه آمریکا بیانیه‌ای منتشر کرد که حاکی از بازداشت موقت خدمه پرواز بود و به مردم آمریکا اطمینان داد که نیل سلاک، وابسته نظامی آمریکا در پکن، اجازه دسترسی به آمریکایی‌ها را خواهد داشت.

در مرکز پکن، ساعت از نه صبح گذشته بود که جوزف پروهر، سفیر ایالات متحده در چین، از مقر ناوگان اقیانوس آرام در هاوایی که قبلاً سمت فرماندهی را در آنجا داشت، خبر این حادثه را دریافت کرد. در آن زمان او پس از حضور در کلیسا با همسرش راه می رفت. او به سرعت به سفارت بازگشت تا مذاکرات را با وزارت امور خارجه چین آغاز کند. چینی ها مدعی شدند که هواپیمای آمریکایی با جنگنده چینی برخورد کرده است.

پروهر، که خلبان نیروی دریایی بود، توضیح داد که قوانین آیرودینامیک به این صورت عمل نمی کند: یک هواپیمای کندتر مانند EP-3E نمی تواند عمداً با یک جنگنده برخورد کند. با این حال، او به صراحت PLA را مقصر این حادثه ندانست. پروهر با همکاری نزدیک با کالین پاول، وزیر امور خارجه ایالات متحده، راهی برای کاهش تنش ابداع کرد. آنها تصمیم گرفتند در نامه ای که به «عذرخواهی نامه» معروف شد، دو عذرخواهی مودبانه داشته باشند.

واشنگتن از کشته شدن خلبان چینی ابراز تاسف کرد و همچنین از فرود خدمه آمریکایی بدون کسب مجوز رسمی در چین ابراز تاسف کرد. در آن زمان، ژو ونچونگ، دیپلمات ارشد چینی که بعداً سفیر چین در واشنگتن شد، راه را برای پاسخ مثبت به نامه فوق الذکر جیانگ زمین، رئیس جمهور وقت چین، هموار کرد. پس از 11 روز، پکن خدمه آمریکایی را که با یک هواپیمای تجاری از جزیره هاینان به گوام سفر کرده بودند، آزاد کرد. در عین حال چینی ها تاکید کردند که هیچ هواپیمای نظامی آمریکایی نباید وارد چین شود. ایالات متحده تکنسین هایی را از سازنده هواپیما لاکهید مارتین به هاینان فرستاد. مشخص نشده است که چه مقدار از اطلاعات داخل هواپیما گم شده و به دست چینی ها افتاده است. بازرسان نیروی دریایی ایالات متحده تلفات را از نظر شدت “متوسط ​​تا کم” طبقه بندی کردند.

اما امروز با تشدید تنش ها بین دو کشور آمریکا و چین، تصور چنین نتیجه ای برای یک حادثه احتمالی مشابه غیرممکن به نظر می رسد. ارتش چین اکنون چندین برابر قوی تر شده است. نیروی دریایی این کشور موشک های مافوق صوت و کشتی های بیشتری نسبت به نیروی دریایی آمریکا دارد. پکن در ماه مه قانونی را تصویب کرد که به گارد ساحلی خود اجازه می دهد کشتی ها و افراد خارجی را در «آب های تحت صلاحیت چین» که به گفته چینی ها تقریباً کل دریای چین جنوبی را شامل می شود، بازداشت کند. با این حال، بحران نباید به یک جنگ همه جانبه تبدیل شود. واشنگتن و پکن باید در حال حاضر برای جلوگیری از سوء تفاهم برای جلوگیری از تشدید فاجعه آمیز اوضاع، وارد گفتگوهای جدی شوند.

آب های پریشان در پیش است

پکن در سال 2001 دلایل بیشتری برای مصالحه نسبت به اکنون داشت. در آن زمان، چین در آستانه پیوستن به سازمان تجارت جهانی و میزبانی بازی‌های المپیک تابستانی 2008 بود. با این حال، در دهه گذشته، چین اعتماد به نفس و توانایی نظامی بیشتری پیدا کرده است. تقریباً غیرممکن است که شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، به مذاکرات حسن نیت مانند جیانگ زمین برای حل یک فاجعه مشابه در شرایط فعلی ادامه دهد. شی به صراحت گفته است که منطقه هند و اقیانوس آرام سرزمین اصلی چین است، جایی که هدف آن دستیابی به قدرت بلامنازع نظامی، اقتصادی و سیاسی است. چینی ها هفت جزیره مصنوعی در دریای چین جنوبی ساخته اند تا به عنوان پایگاه های کامل با فرودگاه ها و آشیانه ها برای کشتی ها و هواپیماهای چینی خدمت کنند.

جو بایدن در سال 2011 زمانی که وی معاون اوباما بود طعم موقعیت شی را چشید. او در آن زمان به چین اعزام شد و در اتاقی پر از روزنامه نگاران آمریکایی درباره محتوای اولین دیدار خود با شی صحبت کرد. از اظهارات بایدن مشخص بود که اولویت شی جین پینگ امنیت ملی است. شی به بایدن گفت که برخورد مشابه بین یک هواپیمای تجسسی آمریکایی و یک هواپیمای جنگنده چینی پایان خوبی نخواهد داشت. وی هشدار داد که ایالات متحده باید ارسال هواپیماهای جاسوسی بر فراز آب های چین را متوقف کند.

بایدن در پاسخ گفت که هواپیماهای آمریکایی در آب های بین المللی هستند و حق حضور در آنجا را دارند. وی افزود: اگر چین رویکرد بازتری نسبت به عملیات نظامی خود داشت، دیگر نیازی به جاسوسی آمریکا نبود. شی گفته بود: “اگر پروازها را متوقف نکنید، ما مجبوریم هواپیماهای خود را برای تعقیب هواپیماهای آمریکایی بفرستیم.” بایدن به شی یادآوری کرد که خطر چنین رویکردی زیاد است زیرا خلبانان چینی مهارت کافی برای جلوگیری از تکرار برخورد سال 2001 را نداشتند.

امروزه، خطرات یک برخورد هوایی بر فراز دریای چین جنوبی چندین برابر بیشتر از سال 2001 است. طی دو سال گذشته، جت های جنگنده چینی حدود 300 بار به طور خطرناکی به هواپیماهای ایالات متحده و متحدان نزدیک شده اند. پنتاگون این مانورهای بی پروا را بخشی از کارزار چین برای جلوگیری از پرواز ایالات متحده بر فراز آبراه های بین المللی می داند. جنگنده های ارتش چین همچنین هواپیماهای استرالیایی و کانادایی را که در حال انجام پروازهای معمولی برای اجرای تحریم ها علیه کره شمالی بودند، سرنگون کردند.

هواپیماهای نظامی چین به طور معمول در تنگه تایوان، مرکز رقابت چین و ایالات متحده، گشت زنی می کنند. حضور منظم هواپیماهای چینی در منطقه شناسایی پدافند هوایی تایوان، خطر سانحه هوایی را افزایش می دهد. هنگامی که هواپیماهای چینی از منطقه عبور می کنند، ارتش تایوان تنها چند دقیقه فرصت دارد تا اهداف چین را ارزیابی کند و موقعیت خطرناکی را ایجاد کند که می تواند منجر به حادثه شود. اگر برخورد سال 2001 امروز تکرار شود، چین احتمالاً از این حادثه برای تقویت ادعاهای خود بر دریای چین جنوبی و تنگه تایوان استفاده خواهد کرد.

مبنای قابل توجهی برای سوء تفاهم بین ارتش آمریکا و چین وجود دارد، از جمله تعلیق مذاکرات چین و آمریکا پس از سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان در اوت 2022. در سال 2014، پکن و واشنگتن یادداشت تفاهمی امضا کردند که قوانین مربوط به آن را تعیین می کرد. هدایت کشتی ها و هواپیماها برای هر دو طرف. اما مقامات سابق ایالات متحده که این سند را تهیه کرده بودند اکنون آن را به سخره می گیرند. هر دو طرف به طور معمول قوانین را زیر پا گذاشتند و تنها زمانی به آنها اشاره کردند که رعایت آنها از نظر سیاسی مصلحت باشد.

با توجه به روابط متشنج و مخاطرات، بعید است که یک هواپیمای آسیب دیده آمریکایی، به ویژه یک هواپیمای جاسوسی پر از اطلاعات حساس، در خاک چین فرود بیاید. در عوض، احتمالاً یک هواپیمای آمریکایی روی آب فرود خواهد آمد. هنگامی که یک هواپیمای نظامی آمریکا در دریای چین جنوبی سقوط می کند، مسابقه ای برای رسیدن به محل سقوط خواهد بود.

نیروی دریایی چین تعداد ناوهای بیشتری نسبت به ایالات متحده در این منطقه دارد و احتمالاً نیروهای چینی ابتدا به محل حادثه می رسند. آنها همچنین کشتی های آمریکایی را مسدود کرده و از رسیدن آنها به محل برخورد جلوگیری می کنند. چینی ها به جای تبدیل این عملیات به عملیات نجات، می توانند آن را به یک عملیات مستقل تبدیل کنند. سپس هر دقیقه که می گذرد، احتمال رویارویی مستقیم نظامی بین دو طرف افزایش می یابد.

برخی ناظران چینی بر این باورند که نیروی دریایی آمریکا باید مأموریت‌های شناسایی تحریک‌آمیز خود را در نزدیکی سواحل چین کاهش دهد، به‌ویژه که بسیاری از اطلاعات جمع‌آوری‌شده در طول پروازها را می‌توان از راه‌های دیگر مانند ماهواره‌ها جمع‌آوری کرد. با این حال، تحقق این درخواست دورنمای بعید است، تا حدی به این دلیل که نیروی دریایی ایالات متحده تمایلی به پذیرش نقش کاهش یافته برای خلبانان بسیار آموزش دیده و هواپیماهای تخصصی خود ندارد. با این حال، ایالات متحده متوجه شده است که چین اکنون دست برتر را در دریای چین جنوبی دارد.