آشنایی با موشک‌های ضد رادار ایرانی!

پس از تحریم ها و محدودیت های اعمال شده بر تسلیحات، جمهوری اسلامی ایران در ساخت سامانه های پیشرفته موشکی به سمت خودکفایی پیش رفت و در سال های اخیر تلاش کرد تا توان موشک های ضد رادار خود را توسعه دهد.

به گزارش «تابناک»، ایران در توسعه موشک‌های ضد رادار عمدتاً به فناوری‌های داخلی خود متکی است. این موشک ها از سیستم های هدایت پیشرفته برای شناسایی و هدف قرار دادن سیگنال های راداری استفاده می کنند.

موشک های ضد تشعشع (ARM) نوعی موشک هستند که به طور خاص برای مقابله با سیستم های راداری دشمن طراحی شده اند. این موشک ها می توانند سیگنال های راداری صادر شده توسط سامانه های راداری دشمن را شناسایی و به سمت آنها هدایت کنند. هدف این موشک ها انهدام یا از کار انداختن رادارهای دشمن و از کار انداختن سامانه های پدافند هوایی و راداری است.

ویژگی های اصلی موشک های ضد رادار:

1. سیستم فرمان:

موشک های ضد رادار معمولا از سیستم های هدایت راداری فعال یا غیرفعال استفاده می کنند. در هدایت راداری فعال، موشک خود سیگنال راداری ارسال می کند و سپس بازتاب آن را دریافت می کند و مسیر خود را تنظیم می کند. در هدایت غیرفعال، موشک به سیگنال های رادار موجود در محیط پاسخ می دهد و از آنها برای هدایت استفاده می کند.

2. عملکرد ضد رادار:

این موشک ها با شناسایی و رهگیری امواج راداری ارسالی توسط سامانه های راداری دشمن به سمت این سامانه ها هدایت می شوند. به این ترتیب زمانی که دشمن در حال ردیابی یا کنترل هوا است، موشک ضد رادار با هدف قرار دادن رادارهای دشمن، قابلیت شلیک به اهداف را از کار می اندازد.

3. انواع اهداف:

اهداف اصلی این موشک ها شامل رادارهای جستجو و رهگیری، رادارهای کنترل آتش و سایر سامانه های راداری دفاعی یا رادارهای نظارتی هوافضا است.

4. دقت بالا:

این موشک ها قادرند مسیر راداری مورد نظر را با دقت بالایی مشخص کرده و به سمت آن حرکت کنند، زیرا هدف اولیه آنها فقط سامانه های راداری ارسال کننده سیگنال هستند.

5. نحوه کار:

– هنگامی که موشک به برد رادار هدف نزدیک می شود، از سیستم های ضد پارگی استفاده می کند تا سیستم رادار را از کار بیاندازد و رادار قادر به تشخیص مکان خود نباشد.

انواع موشک های ضد رادار:

1. موشک های هوا به سطح ضد رادار: این موشک ها از هواپیما پرتاب می شوند و اساساً برای هدف قرار دادن ایستگاه های راداری زمینی و سامانه های پدافند هوایی طراحی شده اند.

مثال: AGM-88 HARM (موشک ضد تشعشع با سرعت بالا) که توسط نیروی هوایی و نیروی دریایی ایالات متحده استفاده می شود.

2. موشک های ضد رادار سطح به سطح: این موشک ها از سامانه های سطحی مانند کشتی ها یا سامانه های موشکی ساحلی پرتاب می شوند.
مثال: Kh-31P که یک موشک ضد رادار ساخت روسیه است.

3. موشک های زمین به هوای ضد رادار: این نوع موشک ها از زمین پرتاب می شوند و معمولا برای مقابله با رادارهای دشمن در ارتفاعات مختلف و جلوگیری از تهدیدات هوایی استفاده می شوند.

4. موشک های بالستیک ضد رادار: این نوع موشک برای انهدام رادارهای مستقر در سطح و یا در ارتفاعات بسیار بالا طراحی شده است.

کاربردهای استراتژیک:

1. تضعیف پدافند هوایی دشمن: با انهدام رادارهای دشمن، سیستم پدافند هوایی دشمن مختل شده و امکان شلیک به اهداف هوایی کاهش می یابد. این به نیروی هوایی اجازه می دهد تا بدون مواجهه با تهدیدات جدی به هدف خود نزدیک شود.

2. پشتیبانی حملات هوایی: در هنگام حملات هوایی به اهداف استراتژیک، از موشک های ضد رادار برای از کار انداختن رادارهای پدافند هوایی دشمن استفاده می شود تا امکان حملات هوایی فراهم شود.

3. استفاده در عملیات اخلال: در جنگ الکترونیک و جنگ سایبری می توان از این موشک ها به عنوان ابزاری برای تضعیف یا انهدام سامانه های راداری دشمن استفاده کرد.

چالش ها و محدودیت ها:

1. قرار گرفتن در معرض پارازیت رادار: دقت موشک های ضد رادار در صورت خرابی سیستم های پارازیت رادار ممکن است کاهش یابد.

۲- نیاز به شناسایی دقیق هدف: برای اینکه موشک ضد رادار به درستی کار کند، شناسایی دقیق هدف ضروری است، زیرا در صورت تغییر سیگنال راداری هدف، ممکن است موشک از دست بدهد.

3. پدافند پیشرفته: برخی از سامانه های راداری پیشرفته قادر به پاسخ سریع به سیگنال های ضد رادار هستند و ممکن است از تکنیک های تبدیل فرکانس یا تبدیل سیگنال برای جلوگیری از اصابت موشک به رادارهای خود استفاده کنند.

موشک های معروف ضد رادار:

1. AGM-88 HARM (مخفف High-Speed ​​Anti-Radiation Missile) به عنوان یک موشک ضد رادار پیشرفته، اهمیت استراتژیک زیادی در نبردها و عملیات هوایی مدرن دارد. این موشک به طور ویژه برای هدف قرار دادن و انهدام سامانه های راداری دشمن طراحی شده است و به همین دلیل نقش مهمی در تضعیف قدرت دفاعی دشمن و دستیابی به برتری هوایی دارد.

نقش AGM-88 در تضعیف سامانه های پدافند هوایی دشمن:

انهدام رادارهای پدافند هوایی: این موشک با هدف قرار دادن رادارهای سامانه های پدافند هوایی، توانایی شناسایی و رهگیری هواپیماهای بومی را از دشمن سلب می کند. از کار انداختن ایستگاه های کنترل آتش: با از کار انداختن این ایستگاه ها، هماهنگی و هدایت سامانه های پدافند هوایی مختل شده و دقت و کارایی آنها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

مقابله با جنگ الکترونیک: طراحی پیشرفته موشک AGM-88 و قابلیت رهگیری خودکار سیگنال های رادار، این موشک را قادر می سازد تا در شرایط پیچیده جنگ الکترونیک و در برابر پارازیت رادار به طور موثر عمل کند.

نقش AGM-88 در ایجاد برتری هوایی:

راه را برای حملات هوایی هموار می کند: با از کار انداختن سیستم های دفاع هوایی دشمن، AGM-88 مسیر امنی را برای حملات هوایی بعدی توسط جنگنده ها و بمب افکن ها فراهم می کند.

کاهش خطرات برای هواپیماهای محلی: با سرکوب پدافند هوایی دشمن، خطر هدف قرار گرفتن هواپیماهای بومی توسط موشک های زمین به هوا به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و امنیت عملیات هوایی افزایش می یابد.

افزایش آزادی عمل برای نیروی هوایی: با تضعیف سیستم های دفاعی دشمن، نیروی هوایی آزادی عمل بیشتری برای انجام عملیات های مختلف از جمله پشتیبانی نزدیک هوایی و بمباران اهداف استراتژیک به دست می آورد. اهمیت موشک های ضد رادار از جمله AGM-88 در جنگ خلیج فارس به وضوح نشان داده شده است. در این جنگ، پدافند هوایی عراق با استفاده گسترده از موشک های ضد رادار سرکوب شد و راه را برای تسلط هوایی ائتلاف هموار کرد.

AGM-88 HARM که دارای قابلیت های پیشرفته در شناسایی و هدف قرار دادن رادارهای پدافند هوایی دشمن، سرعت و دقت بالا، قابلیت انطباق با شرایط جنگ الکترونیک و نسخه های به روز شده با برد و دقت بیشتر است، به عامل اصلی نبردهای هوایی مدرن تبدیل شده است. و جنگ ها

2. موشک Kh-31P (نام ناتو AS-17 Krypton) یک موشک ضد رادار پیشرفته روسی است که برای انهدام سامانه های راداری دشمن طراحی شده است. این موشک از هومینگ رادار غیرفعال استفاده می کند، به این معنی که سیگنال های رادار دشمن را شناسایی و به سمت آنها هدایت می کند. سرعت بالای Kh-31P، حدود 3 ماخ (سه برابر سرعت صوت)، آن را قادر می سازد تا به سرعت به هدف برسد و از حملات پدافند هوایی دشمن جلوگیری کند.

برد موثر این موشک بین 70 تا 120 کیلومتر است و می تواند از جنگنده های مختلف روسی مانند Su-24، Su-33 و MiG-29 پرتاب شود. کلاهک آن پس از اصابت به هدف، سامانه های راداری و الکترونیکی دشمن را منهدم می کند. Kh-31P به طور خاص برای از کار انداختن یا از بین بردن رادارهای دفاع هوایی و تسهیل حملات هوایی بعدی طراحی شده است. این موشک با قابلیت شناسایی و انهدام رادارها، نقش مهمی در عملیات نظامی مدرن در ایجاد برتری هوایی و ایجاد اختلال در پدافند هوایی دشمن دارد. سرعت و دقت بالای آن در شرایط پیچیده جنگ الکترونیک، آن را به یکی از موثرترین ابزار نیروی هوایی تبدیل کرده است.

3. موشک هشدار دهنده

موشک ضد تشعشع هوایی پرتاب شده (ALARM) یک موشک ضد رادار ساخت بریتانیا است که به طور خاص برای انهدام سامانه های راداری دشمن طراحی شده است. این موشک از سکوهای هوایی به سطح زمین پرتاب می شود و می تواند اهدافی مانند کنترل آتش و رادارهای پدافند هوایی را هدف قرار دهد. ALARM از یک سیستم هدایت راداری غیرفعال استفاده می کند که به آن امکان می دهد سیگنال های راداری ساطع شده توسط دشمن را شناسایی و هدف قرار دهد. این ویژگی باعث می شود موشک در برابر اختلالات الکترونیکی دشمن مقاوم باشد و از دقت بالایی برخوردار باشد.

برد این موشک حدود 150 کیلومتر است و با سرعت بالای خود می تواند به سرعت به رادارهای دشمن برسد. ALARM عمدتاً برای از کار انداختن پدافند هوایی دشمن و از کار انداختن رادارهای پدافند هوایی استفاده می شود. از آنجایی که این موشک می تواند به طور خودکار اهداف راداری را شناسایی کند، می تواند در میدان های جنگ پیچیده ای که انهدام سریع سیستم های راداری مورد نیاز است، بسیار موثر باشد.

این موشک در دهه 1980 توسط بریتانیا ساخته شد و یکی از تسلیحات مهم نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا در عملیات ضد رادار به شمار می رود. ALARM روی جنگنده هایی مانند Tornado GR1 و Harrier GR5 راه اندازی می شود و نقش حیاتی در انهدام سامانه های پدافند هوایی دشمن به همراه سایر سلاح های هوایی دارد.

موشک های ضد رادار به عنوان یکی از ابزارهای مهم در جنگ های مدرن به ویژه در میادین هوایی و دریایی شناخته می شوند. استفاده از این موشک ها در برهم زدن پدافند هوایی دشمن و فراهم آوردن شرایط برای انجام سایر حملات هوایی و دریایی در عملیات نظامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر تلاش کرده است تا توانمندی های خود را در زمینه موشک های ضد رادار توسعه دهد. ایران به ویژه پس از تحریم ها و محدودیت های تسلیحاتی به سمت خودکفایی در تولید سامانه های موشکی پیشرفته پیش رفت و در این راستا موشک های ضد رادار تولید کرد. در زیر تعدادی از موشک های ضد راداری که ایران توسعه داده یا به آنها دسترسی پیدا کرده است آورده شده است:

1. موشک ضد رادار مهماندار

– ویژگی ها:

موشک ضد رادار «مهماندار» یکی از موشک های ضد رادار داخلی ایران است که در رسانه های ایران به عنوان موشک ضد رادار هوشمند معرفی شد. این موشک قادر است سامانه های راداری دشمن را شناسایی و به سمت آنها هدایت کند. به نظر می رسد مهماندار از فناوری مشابه موشک های ضد رادار غربی استفاده کرده است.

– کاربرد: به طور ویژه برای مقابله با سیستم های رادار و پدافند هوایی دشمن طراحی شده است.

2. موشک ضد رادار یا علی
– ویژگی ها:

– «یا علی» یکی دیگر از موشک های ضد رادار ایرانی است که گفته می شود از فناوری پیشرفته برای هدف قرار دادن رادارهای دشمن استفاده می کند.
این موشک به طور خاص از سیستم های هدایت راداری غیرفعال استفاده می کند و می تواند به طور موثر رادارهای پدافند هوایی را از کار بیاندازد و آتش را کنترل کند.

3. موشک خاتم

– ویژگی ها:

– این موشک توسط ایران به عنوان یکی دیگر از موشک های ضد رادار معرفی شد.

– طراحی خاتم به گونه ای که بتواند از دستورات فرماندهی برای انهدام ایستگاه های راداری و سامانه های ضد موشکی استفاده کند.

– برخی منابع گزارش دادند که این موشک می تواند در شرایط پیچیده جنگ الکترونیک عملکرد قابل قبولی داشته باشد.

4. موشک های ضد رادار نور

اگرچه موشک نور به عنوان موشک کروز ضد کشتی شناخته می شود، اما گزارش ها حاکی از آن است که این موشک قابلیت استفاده برای اهداف زمینی یا ضد راداری را نیز دارد.

این موشک دارای قابلیت ضد راداری برای هدف قرار دادن سامانه های راداری دشمن در هنگام حمله به اهداف استراتژیک است.

5. موشک های ضد رادار Kh-31 (نسخه ایرانی)

ایران همچنین دارای نسخه ای از موشک ضد رادار Kh-31P روسیه است. این موشک یکی از معروف ترین موشک های ضد رادار جهان است که ایران از آن به صورت بومی یا مدرن استفاده می کند.
Kh-31P یک موشک پرسرعت است که برای انهدام رادارهای کنترل آتش و سامانه های پدافند هوایی طراحی شده است.

6. موشک های ضد رادار فاتح 110 و ذوالفقار (در نسخه های داخلی)

برخی از تحلیلگران و منابع نظامی اعلام کردند که ایران در حال آزمایش نسخه های موشک فاتح 110 و ذوالفقار با قابلیت ضد رادار است. بر اساس گزارش‌ها، اگرچه این موشک‌ها اساساً برای حمله به اهداف زمینی طراحی شده‌اند، اما نسخه اصلی آنها ممکن است بتواند ایستگاه‌های راداری را هدف قرار دهد.

مشخصات و قابلیت های کلی موشک های ضد رادار ایرانی:

– استفاده از فناوری بومی: ایران در توسعه موشک های ضد رادار عمدتاً به فناوری های بومی خود متکی است. این موشک ها از سیستم های هدایت پیشرفته برای شناسایی و هدف قرار دادن سیگنال های راداری استفاده می کنند.

– توسعه سیستم های جنگ الکترونیک:

ایران علاوه بر موشک‌های ضد رادار، سیستم‌های جنگ الکترونیکی را به‌طور جدی توسعه داده است تا قابلیت‌های موشک‌های ضد رادار خود را افزایش داده و آنها را در شرایط جنگی و اختلالات الکترونیکی مؤثرتر کند.

جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا توانمندی های خود را در زمینه موشک های ضد رادار گسترش دهد. به دلیل تحریم ها و محدودیت های واردات تجهیزات نظامی، کشور در سال های اخیر تمرکز زیادی بر بومی سازی موشک ها و سامانه های ضد رادار خود داشته است.