آیت الله میرباقری کیست؟ / چرا در مرکز توجه قرار گرفته است؟ / نسبت‌اش با دولت سایه چیست؟

آینده حوزه علمیه اگرچه به یک نهاد دینی اطلاق می شود و یک نهاد منسجم را به ذهن متبادر می کند، اما در درون خود جریان های سیاسی و فکری مختلفی را در خود جای داده است. برخی از این جریان ها در زمان مشخصی فرصت ظهور دارند. مثلا جریان فکری مرحوم آیت… مصباح در دو دوره 68 تا 69 و همچنین بعد از دوم خرداد 1395 فرصت گسترش یافت و در سال 1383 با محمود احمدی نژاد و سپس با بروز اختلافات به اوج خود رسید. با رئیس جمهور که از او اطاعت کرد، این از جانب خدا بود، بنابراین آنها یک جبهه سیاسی با موضوع پایداری تشکیل دادند.

به گزارش فردا در جریان این انتخابات جریان فکری دیگری با محوریت آقای محمد مهدی میرباقری در عرصه عمومی ظهور کرد. برخی معتقدند وی نسخه جدیدی از مرحوم مصباح است. او مخالف اسکان در داخل و خارج است، غرب ستیز است و معتقد به ایجاد تمدن است. برخی از تحلیلگران حتی فراتر از آن نگاه می کنند. روزنامه همامیهن در این باره نوشت: «خودخواهی و ضعف دیگران چنان در اندیشه میر باقری رواج دارد که برخی از مقایسه وی با مرحوم مصباح یزدی تردید دارند، زیرا مرحوم آیت الله در عین حال به نکته خود شهرت داشتند. دیدگاه و موقعیت خودش.» او اصلاً اقتدارگرا به معنای سیاسی کلمه نبود، بلکه آن راه را برای رسیدن به قدرت و رقابت با افکار دیگر انتخاب کرد، در حالی که به گفته میرباقری اصولگرا است. روشن است.”

میر باقری همواره به عنوان سخنران مذهبی و کارشناس برنامه «سمت خودی» شبکه سه شناخته می شود. کمتر از عموم مردم می دانند که ایشان در دوره پنجم و ششم البرز و سپس سمنان نماینده مجلس خبرگان رهبری بوده اند. نام او بعد از سقوط هلیکوپتر و کلید انتخابات بیشتر شنیده شد. در آن زمان بخشی از جریان اصولگرا از میر باقری و چند تن دیگر از جمله علی رضا ارفی و محسن اراکی خواستند برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کنند. این درخواست تایید نشد. در عین حال در تحلیل عنوان شد که این چهره ها جایگاه خود را بالاتر از دخالت در قوه مجریه و سمت ریاست جمهوری می دانند. از طرفی اگر وارد شوند و با رای کم ببازند، وجهه خود را از دست خواهند داد. درست یا غلط بودن این تحلیل ها، هیچ یک از این چهره ها حاضر به حضور در انتخابات نشدند.

حمایت میر باقری از سعید جلیلی

میر باقری در دور دوم انتخابات رسما پشت سر سعید جلیلی ایستاده بود. در روزهای قبل از انتخابات مقدماتی، او اعلام کرد که رسما از هیچ نامزدی حمایت نخواهد کرد. ایشان در این مدت صرفاً به تبیین شاخص ها پرداختند و این را مطرح کردند اصلاحات ادامه دهنده راه بی بازگشت شهید رئیسی است.اما پس از مشخص شدن نتیجه دور اول، به طور رسمی و کامل اختیارات خود را به سمت انتخابات سوق داد. در 19 تیر 1403 بیانیه جمعی از سخنرانان و شخصیت های مذهبی در حمایت از سعید جلیلی منتشر شد که نام میر باقری در ابتدای فهرست قرار داشت. 21 تیرماه پیام تصویری میر باقری در حمایت از سعید جلیلی منتشر شد که از هواداران این کاندیدای انتخاباتی خواسته بود منتظر ستاد نباشند و آزادانه و خلاقانه عمل کنند. شبکه السید محمد مهدی باقری ایتای اعلام کرد که این سخنران در 22 تیر 1403 هجری شمسی در مسجد امام جعفر صادق (علیه السلام) شمال کرج حضور می یابد.

در این مدت صحبت های میر باقری رنگ و بوی انتخاباتی هم داشت. او در 12 ژوئیه در مسجد جمکران درباره درگیری بین دو اسلام صحبت کرد:ما در تعارض دو تفسیر از اسلام (اسلام ناب و اسلام آمریکایی) هستیم. اسلام آمریکایی به نام حل مشکلات مردم بر اشرافیت حکومت می کند و کشور را مطیع و مطیع رژیم استکبار و تحت نفوذ غرب می کند. اگر نعمتهایمان را پارو بزنیم و به عقب برگردیم، رنج بزرگتری در انتظارمان است.این در حالی است که پست های متعددی از وی در شبکه تحریر تا روز برگزاری دور دوم انتخابات منتشر شده است و در بیانیه ای که صادر کرده دلیل رای خود به جلیلی را نوشته است. چون معتقد است جلیلی راه رئیس جمهور را ادامه می دهد، با فساد نظام سرمایه داری مبارزه می کند و در مقابل استکبار و ظلم آمریکا و بسیاری از دولت های اروپایی می ایستد و آنها را وادار به تسلیم در برابر ملت سرافراز می کند. ایران و خیلی دلایل دیگر

میر باقری زیر ذره بین

حمایت همه جانبه میر باقری از جلیلی دیدگاه های او را زیر ذره بین قرار می دهد. در اردیبهشت ماه امسال، پایگاه خبری منتخب در گزارشی تصویری به بررسی روند تفکر فرهنگستان پرداخت. فرهنگستان به فرهنگستان علوم اسلامی قم اطلاق می شود که پس از درگذشت مؤسس آن، سید منیرالدین حسینی، توسط میر باقری اداره می شد. این موسسه قبل از تغییر نام به فرهنگستان علوم اسلامی به فرهنگستان علوم اسلامی شهرت داشت. ایدئولوژی حاکم بر این مؤسسه نیز مانند مؤسسه «آیا مصباح» معتقد به اسلامی شدن علوم انسانی است و منتقدان معتقدند که فرهنگستان پس از مرگ وی توانسته است همان تفکر اصولگرا را تا حدودی گسترش دهد، اما شبکه آن به اندازه موسسه تحصیلی. مؤسسه امام خمینی (رضی الله عنه) اینطور نیست.

طی روزهای گذشته برخی اظهارات قبلی میر باقری مورد بازنگری قرار گرفت. او با انتخابات دوباره از سایه بیرون آمد، اما این بار نتوانست به سایه برگردد و نظراتش مورد توجه و بررسی قرار گرفت. مخالفت با علوم انسانی، مدرنیته، توسعه و تقابل تمدنی با غرب از جمله واژه‌ها و مفاهیمی است که او در سخنرانی‌های خود به کرات به کار می‌برد.

میر باقری درباره اسلام فرهنگی و اسلام سیاسیمی گوید: نیویورک و بورس آمریکا تو را بوسیدند یا کعبه تو را بوسیدند؟ من تفاوت دولت آقای رئیسی با دولت های قبلی را در این می دانم که ایشان به تمدن اسلامی معتقدند، اما بسیاری از آنها به اسلام سیاسی اعتقادی ندارند. آنها معتقد به اسلام فرهنگی هستند. آنها مدل قطر را قبول دارند. الگوی آنها قطر است. مدل سرمایه داری را می پذیرد و با دنیا تعامل می کند و با همکاری غرب ورزش جهان را به آنجا می آورد (جام جهانی فوتبال). [بعد از این]می گویند این بهتر است یا انقلاب اسلامی؟ انقلاب اسلامی آمریکا را زیر آب می کشد، نظم جهانی را به هم می زند و در یک فنجان طوفان می آفرینند. دستور آمریکا را پذیرفت و گفت: الان در کشور ما مشروب نخورید. می گویند ما طرفدار دموکراسی هستیم. آنها هر دو انسانهای خوبی هستند و اینها. این اسلام فرهنگی است و این اسلام سیاسی است. که بهتر است؟ معلوم است کدام بهتر است. برای کسانی از شما که پاهایتان را رو به آمریکا دراز می‌کنید و شب‌ها می‌خوابید، این است [اسلام فرهنگی]این برای کسانی که رو به کعبه می خوابند بهتر است [اسلام سیاسی]ترجیحاً ممکن است این سخنرانی در زمان حیات مرحوم رئیسی در فضای دانشجویی ایراد شده باشد.

این سخنران مذهبی برنامه جهانرائی از شبکه اوگیت پس از اعتراضات 1401 وی گفت: جناح سیاسی غربی که خود را معتدل می‌خواند، حد و مرز خود را با فکر خرابکاری روشن نکرده است و به نظر من می‌خواهند به نام منجی به قدرت برگردند و توده‌ها را جذب کنند در برخی از نظرات آنها ببینید که این وقایع نتیجه اسلام افراطی است، اما برعکس، اسلام میانه‌روی حداقلی منشأ چالش‌های بزرگی است، زیرا توسعه غربی را در معماری و اقتصاد می‌پذیرند، اما در پوشش آن را نمی‌پذیرند. با همه وابستگی های غربی اش، مشکل همین است.» وی ادامه داد: ما مخالف تحصیل و اشتغال زنان نیستیم، ما با الگوی غربی مخالفیم، ساختاری درست کرده اند که زنان باید ساعت 6 صبح از خانه بیرون بیایند تا زندگی خود را تامین کنند و ساعت ها در تونل مترو و جاهای دیگر بمانند. و بعد می گوییم باید کاملاً تحت پوشش قرار گیرند، در حالی که زیرساخت ها برای آن فراهم شده است، کسانی که حداقل های اسلام را اجرا کرده اند، مسئول حوادث این روزهای گذشته هستند اکنون سه دهه نشسته اند و شکایت می کنند در حالی که حاضر نیستند مسئولیت تصمیمات خود را بپذیرند.

نظر میر باقری درباره رابطه گرسنگی و ساختن تمدن جنجال‌هایی را نیز برانگیخت. به گزارش خبرنگار رسا مورخ 2 تیرماه، در خاتمه سلسله نشست های «امت ابراهیم» که در دفتر فرهنگی آستان قدس رضوی در قم برگزار شد، با قرائت بخشی از پیام امام زمان(عج) خمینی (رضی الله عنه) در سال 1368 ش. کیست که نداند مردم عزیز ما در تنگنا قرار دارند و گرانی ها و کمبودها به طبقه ستمدیده فشار وارد می کند، اما کسی نیست که نداند که به فرهنگ امروز جهان پشت کنیم و فرهنگ جدیدی را پایه گذاری کنیم. بر اساس اسلام در جهان و رویارویی قاطع اسلام با آمریکا و شوروی به دنبال فشار سختی و شهادت و گرسنگی مردم ما این راه را انتخاب کرده اند و بهای آن را خواهند پرداخت و به آن افتخار می کنند. وی گفت: مردم ما آماده حرکت به سمت آرمان‌های عالی هستند و دولتمردان نباید مردم را از آن آرمان‌های والا غافل کنند و افزود: رئیس‌جمهوری اسلامی باید مسائل کشور را با توجه به تحولی که در جهان ایجاد می‌کند، پیش ببرد نظم شاهد است.»

میر باقری در بخشی دیگر از سخنان خود با بیان اینکه دولت رئیس جمهور در راهبرد اساسی و برخورد با مسائل جهانی دقت لازم را داشت و نمی توان گفت که الگوی پیشرفت مستقل از نظام جهانی است. وی افزود: برخی که به دنبال گفت‌وگو با جهان هستند، می‌خواهند خلع سلاح را بپذیرند که بسیار عجیب است و همچنین ایران را در سیستم جهانی جذب کنند و آن را شبیه ژاپن و آلمان کنند او می‌خواهد عراق و ایران را تجزیه کند و ایران به هیچ وجه در سیستم آنها ثابت نخواهد ماند و افزود: نظم جهانی کنونی در حال فروپاشی است و تلاش برای تطبیق با این سیستم، شرط بندی بر روی یک اسب بازنده است.

واکنش ها به اظهارات میر باقری

عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی وی در پاسخ به اظهار نظر میر باقری درباره گرسنگی و ایجاد تمدن نوشت:اگر در این چهره نشانه ای از گرسنگی و سختی دیدید به مردم بگویید. این کلمات هم دلالت بر سیری و راحتی دارد، زیرا انسان گرسنه است و در شرایط سخت حتی به این کلمات فکر نمی کند.صحبت های میر باقری واکنش های زیادی را به خصوص در شبکه های اجتماعی به دنبال داشت. برخی از کاربران شبکه های اجتماعی این را نوشتند چه نسبتی بین سخنان امام (رضی الله عنه) یک سال پس از پایان جنگ در سال 1403 با وضعیت کنونی کشور وجود دارد؟ برخی دیگر که از نسل جوان بودند این موضوع را مطرح کردند که ما چنین انتخابی نکرده بودیم.

عبدالرضا داوری مشاور سابق محمود احمدی نژاد کسانی که این روزها در توئیتر فعال هستند، بر زاویه فکری میر باقری و آیت الله خامنه ای متمرکز شده اند.

آمدن روزها

جریان مورد حمایت میر باقری با همه حمایت های ظاهری و پنهان در انتخابات چهاردهم شکست خورد. اما نه نامزد شکست خورده و نه حامیانش رفتاری از خود نشان نمی دهند که نشان دهنده پایان انتخابات باشد. تفکر افراط گرایان از سال 1400 تا به امروز، بحران ها و محدودیت های اجتماعی گسترده ای را به وجود آورده و مطالبات مردم را در بخش قابل توجهی از جامعه برای تغییر ایجاد کرده است. مسعود مازیکیان نیز به میدان آمد و قول مقابله با رفتار را داد و در نهایت پیروز انتخابات شد. باید دید نتیجه تقابل این دو جریان فکری که یکی خود را انقلابی و دیگری خارج از دایره انقلاب می داند چه خواهد بود.