تهران زیر اشعه فرابنفش

بر اساس نتایج تحقیقات بلند مدت انجام شده توسط گروه ازن و آلودگی هوا موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در حدود 21 درصد از روزهای سال، شهر تهران در رده فوق العاده قرار می گیرد. تابش زیاد، که در آن شاخص استاندارد UV بزرگتر و برابر با 11 است و نیاز به محافظت بیشتر از بدن در برابر تشعشعات خورشیدی است.

به گزارش ایسنا، زهرا شاراپور و علی اکبری بیدختی، رئیس گروه ازون و آلودگی هوای دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در سال 1403 پژوهشی با عنوان «بررسی تغییرات شاخص فرابنفش خورشیدی و کل ازن اتمسفر در شهر تهران طی یک دوره 11 ساله سال 2023. 2013-2013 که نشان می دهد شهر تهران در بازه زمانی 10 ژوئن تا 11 اوت (ماه های خرداد و تیر) در دسته بندی قرار می گیرد. ازن اتمسفر در معرض تابش بسیار زیاد و بسیار زیاد و اقدامات حفاظتی باید رعایت شود.

این تحقیق مجدداً تأیید کرد که بیشترین میزان اشعه ماوراء بنفش در تهران در ماه‌های خرداد و تیر (از 10 خرداد تا 11 مرداد) در برابر نور خورشید گزارش شده است و عموم مردم باید زمان قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید را محدود کنند.

اگرچه این تحقیق به اهمیت این پرتو برای تولید ویتامین D در بدن انسان اشاره کرد، اما در عین حال محققان تأیید کردند که قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه می تواند باعث آفتاب سوختگی، پیری پوست، سرطان پوست، بیماری های چشمی مانند آب مروارید و … شود. آسیب به زنجیره DNA و مشکلات ایمنی

محققان از تاثیر این آسیب در برخی مناطق مانند سواحل دریایی و برخی شرکت‌هایی که در محیط باز فعالیت می‌کنند بیشتر می‌دانند و می‌گویند هر ساله تعدادی از مردم بر اثر این تشعشعات جان خود را از دست می‌دهند. طول موج کوتاه تابش فرابنفش باعث می شود انرژی این تابش بیشتر از ناحیه مرئی باشد. تغییرات اصلی در تابش فرابنفش خورشیدی که به سطح زمین می رسد ناشی از تغییرات فصلی در زاویه شیب خورشید است.

در بخشی از این تحقیق ذکر شده است که پرتوهای فرابنفش خورشیدی معمولاً به سه باند طیفی (400-315 نانومتر) UV-A، (315-280 نانومتر) UV-B و (280-280 نانومتر) UV-C تقسیم می شوند. UVB خورشیدی با طول موج A مستقیماً به سطح زمین می رسد بدون اینکه در جو جذب شود، اما UVB خورشیدی با طول موج C توسط مولکول های اکسیژن و ازن در قسمت بالایی جو جذب می شود و به سطح زمین نمی رسد. لایه اوزون همچنین بیشتر پرتوهای فرابنفش خورشیدی با طول موج B را جذب می کند و بخش کوچکی از آن به سطح زمین می رسد. بنابراین، میزان تابش UV-B که به سطح زمین می رسد تا حد زیادی به مقدار کل ازن در جو بستگی دارد و هر چه مقدار کل ازن در جو بیشتر باشد، تابش UV-B کمتری به سطح زمین می رسد. . به طور معمول، اشعه ماوراء بنفش که به سطح زمین می رسد، ترکیبی از اشعه ماوراء بنفش A و ماوراء بنفش B است.

در بخشی دیگر از این تحقیق، محققین اشاره کردند که شاخص اریتم UV معیاری برای سنجش مقادیر اشعه ماوراء بنفش است که از نظر سلامت پوست مهم است و زمان اندازه‌گیری این شاخص معمولاً حوالی ظهر و مقدار کمی است. درصد آن مربوط به اشعه ماوراء بنفش A است و درصد بزرگ آن UVB است برای محافظت از بدن از طریق استفاده از وسایلی مانند عینک آفتابی، کلاه و استفاده از چتر و کرم ضد آفتاب استفاده می شود. جدول زیر گروه بندی شاخص UV استاندارد بر اساس وضعیت سلامت پوست را نشان می دهد که توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 2002 پیشنهاد شد.

در این تحقیق که توسط شرابی پور و علی اکبری بیدختی در گروه ازن و آلودگی هوای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در سال 1403 که در مجله ژئوفیزیک ایران به چاپ رسیده است، داده های شاخص UV خورشیدی برای شهر تهران ارائه شده است. طی دوره 11 ساله 2013-2023 با توجه به مقدار کل ازن اندازه گیری شده محاسبه و در ایستگاه موسسه ژئوفیزیک بررسی شد.

در این تحقیق ابتدا مقادیر روزانه شاخص فرابنفش خورشیدی با استفاده از روش محاسبه و با استفاده از داده‌های کل ازن اتمسفر اندازه‌گیری شده با دستگاه دابسون زمینی و زاویه تقدم خورشیدی به‌دست آمد و سپس با داده‌های مستقیم مقایسه شد. برای ماهواره SCIAMACHY از پایگاه داده TEMIS. نتایج این مقایسه نشان می‌دهد که طی ماه‌های اردیبهشت تا تیر، این دو سری داده نزدیک به هم هستند، اما داده‌های ماهواره‌ای کمی بزرگ‌تر از داده‌های حسابی (به طور متوسط ​​حدود ۶ درصد) است.

محققان موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، علاوه بر پایش آلاینده های سطحی مانند ازن، کل ازن اتمسفر (در ستون هوای بالای ایستگاه) را اندازه گیری کردند. ازن عمومی جو که عمدتاً در لایه ازن قرار دارد (میزان ازن سطحی جو حدود 10 درصد ازن استراتوسفر است) نیز در چند دهه گذشته تحت تأثیر فعالیت های انسانی قرار گرفته است، به طوری که کربن که عمدتاً مورد استفاده قرار می گیرد. عمدتاً در یخچال ها، توسط کشورهایی که انتشار CFC را محدود می کنند. در گروه ازن و آلودگی هوا موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ازن کل اتمسفر نیز به طور منظم توسط طیف سنج تابش خورشیدی (معروف به ابزار دابسون) اندازه گیری می شود.

شکل زیر تصویری از این دستگاه را نشان می دهد. این دستگاه با تجزیه و تحلیل طیف تابش خورشیدی عبوری از جو و تخمین میزان جذب تابش فرابنفش خورشیدی، مقدار کل ازن موجود در جو را به دست می آورد. مقادیر اندازه گیری شده آن اغلب با مقادیر تخمین زده شده توسط ماهواره مقایسه می شود که نشان می دهد کل مقدار ازن موجود در جو اندازه گیری شده توسط این دستگاه کمتر از سه درصد اختلاف دارد.

به عنوان مثال در شکل زیر میانگین تغییرات ماهانه شاخص UV در شهر تهران در سال 2022 نشان داده شده است. نتیجه مقایسه تغییرات ماهانه طی سال های مختلف نشان می دهد که حداکثر شاخص UV معمولاً مربوط به ژوئن یا جولای است. با توجه به میانگین نتایج برای یک دوره 11 ساله، حداکثر ماهانه مربوط به تیرماه با مقدار 06/12 و میانگین 4 ماهه اردیبهشت تا مرداد با مقدار 28/11 محاسبه شد.

در ادامه این تحقیق ذکر شده است که بدترین شرایط UV خورشیدی معمولا در فصل گرما رخ می دهد و در شکل زیر به عنوان مثال مقادیر شاخص UV برای تهران در ماه های اردیبهشت، خرداد و تیر 2023 آمده است. نشان داده شده و با دو روش محاسبه و ماهواره مستقیم مقایسه شده است. همانطور که مشاهده می شود در این ماه ها داده های شاخص UV بیش از 8 است و بنابراین طبق جدول فوق تهران در رده پرتوهای بسیار زیاد و فوق العاده زیاد در این ایام قرار می گیرد و باید اقدامات پیشگیرانه رعایت شود. .

از آنجایی که داده‌های ازن کل زمینی دقیق‌تر از داده‌های ماهواره‌ای هستند، داده‌های محاسبه‌شده شاخص UV نیز دقیق‌تر از داده‌های ماهواره‌ای هستند. از آنجایی که داده های زمینی اندازه گیری شده برای کل ازن در همه روزها در دسترس نیست و کمبود داده وجود دارد و در همه مناطق، ازن کل زمین اندازه گیری نمی شود، بنابراین مقایسه این دو سری داده از روش محاسبه و ماهواره مستقیم ضروری است. همچنین باید از داده های ماهواره ای استفاده کرد تا بتوان از داده های ماهواره ای استفاده کرد، اما بر اساس نتایج این تحقیق باید در نظر گرفت که برآورد داده های ماهواره ای کمی بیشتر از داده های واقعی است.