زنان شاغل سد پیش روی فرزند آوری نیستند! / فرزندآوری به اقتصاد ربط دارد نه به اشتغال زنان

بعدی- موضوع فرزندخواندگی در کشور از زوایای مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مورد انتقادات متعددی قرار گرفته است. اما در جامعه کنونی ما که به عنوان جامعه در حال گذار شناخته می شود، موضوع کار زنان نیز با این موضوع سازگاری دارد.

به گزارش فردا در دهه گذشته دولت های مختلف با سیاست های خاص خود تلاش کرده اند زنان شاغل و خانه دار را به بچه دار شدن تشویق کنند. انسیه خزعلی معاون امور زنان در دولت سیزدهم در یکی از اظهارات اخیر خود گفته است: «باید بتوانیم شرایط ویژه ای را برای زنان 20 تا 40 سال که زمان بچه دار شدن است در نظر بگیریم تا بتوانند شرایط ویژه ای را در نظر بگیرند. از راه دور یا پاره وقت باید در محل کار حضور داشته باشند و این سنوات را باید جزو سنواتشان حساب کرد، این تعداد به سنواتش اضافه می شود و زودتر بازنشسته می شود.

این سخنان خزعلی در شرایطی مطرح می شود که به گفته اکثر کارشناسان و تحلیلگران، تمایل به بچه دار شدن در کشور ما افزایش نمی یابد. برخی تحقیقات در کشورهای توسعه یافته نیز حاکی از آن است که زنان شاغل که از شرایط شغلی خود راضی هستند، نگرش منفی نسبت به فرزندآوری ندارند. با توجه به این شرایط و ادامه موضوع کار و فرزندآوری زنان، سؤالاتی مطرح می شود، از جمله اینکه آیا زن شاغل واقعاً تمایلی به بچه دار شدن ندارد و چه متغیرهایی در تمایل زنان شاغل به داشتن فرزند مؤثر است. بچه ها؟ مرتضی اوکی، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز در گفتگو با همه در یک من شرایط را تحلیل کردم و به این سوالات پاسخ دادم:

نه تنها تمایل زن کارگر به بچه دار شدن کاهش یافت، بلکه تمایل کل خانواده به بچه دار شدن نیز کاهش یافت

مرتضی اوکی به همه در یک گفت: در حال حاضر 80 درصد از رشته‌های علوم انسانی در آموزش عالی را زنان تشکیل می‌دهند، اما من معتقدم که باروری به جای مسائل اقتصادی بر اساس مسائل غیراقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اداره می‌شود به استثنای گروه های کاتولیک، گرایش به ازدواج و بچه دار شدن همچنان بالاست البته در مدل های ریاضی، رابطه بین کار و زایمان چیزی نیست که بتوان به راحتی آن را اندازه گیری کرد. می تواند تاثیر بسزایی در افزایش دقت مطالعه داشته باشد.

وی افزود: نکته مهم دیگر توجه به میزان تمایل زنان به باروری است. بله، ممکن است درست باشد که وقتی زنی در مورد شغل خود مطمئن است، تمایل بیشتری به بچه دار شدن دارد. اما از سوی دیگر باید دید کارفرمایان نسبت به زنانی که می خواهند بچه دار شوند چقدر منعطف هستند و تجربه نشان داده که در این بخش رابطه برعکس است.. این به این معنی است که کارفرما بعید است زنان با فرزندان بیشتری را ترجیح دهد. اما در ایران شکی نیست که مسائل اقتصادی تنها یکی از عوامل موثر بر وضعیت خانواده است. از سوی دیگر نمی توان از مسائل فرهنگی و سیاسی و تأثیرات روابط زنان و دخترانمان با جوامع توسعه یافته غافل شد. همچنین قضاوت در مورد زنان به تنهایی اشتباه است. عدم تمایل زن به بچه دار شدن موضوعی است که به معیشت کل خانواده مربوط می شود نه فقط کار زن.. در واقع اگر تمایل خانواده به بچه دار شدن کم شود، این به دلیل مشکلات معیشتی و اقتصادی است که همه خانواده از آن رنج می برند. من فکر می کنم رابطه اقتصاد و بچه دار شدن بیشتر از رابطه شغل زنان و بچه دار شدن است. البته اگر بخش فرهنگی و اجتماعی را از هم جدا کنیم.»

اگر فرصت های شغلی برابر ایجاد نشود، تنش اجتماعی را افزایش می دهد

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: برخی از کارفرمایان در کشورهای مختلف شرایط آسان و بازدارنده ای را برای صاحبان فرزند ایجاد کرده اند، اما باید بپذیریم که این شرایط بیشتر به دولت ها مربوط می شود و مشکل ما این است زمانی که برخی از دولت‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که نگرش‌های تنگ نظرانه نسبت به زنان دارند یا وظیفه‌ی زن را تنها خانه‌داری در محل کار می‌دانند، کارفرمایان، به‌ویژه کارفرمایان دولتی، سختگیری بیشتری نسبت به استخدام زنان و حتی در برخی آگهی‌های استخدامی نشان دادند. از این رو، نظر دولت‌ها بسیار مهم است. بسیاری از زنان تحصیل‌کرده، و ما نمی‌توانیم به آنها اجازه دهیم تا در رده‌های شغلی انجام شده رشد کنند.»

وی افزود: زنان نمی توانند مطالعه کنند و روی استعدادهای خود سرمایه گذاری کنند و سپس راه پیشرفت را برای زنان ببندند. ما در جامعه ای زندگی می کنیم که زنان و مردان در کنار هم سر کار می روند و در نتیجه باید از زنان شاغلی که بچه دار می شوند یا قصد بچه دار شدن دارند، حمایت دولتی صورت گیرد.. ضمناً، کارفرمای بخش خصوصی اگر بداند شرایط قانونی فراهم می شود که زنان را قادر به کار و بهره مندی از حقوق مناسب می کند، تردید نخواهد کرد. بهره وری زنان در جامعه ما با توجه به تحصیلات و توانایی هایشان با مردان فاصله چندانی ندارد و زنان با وجود داشتن فرزند همچنان می توانند فعال باشند. در نهایت باید به این نکته توجه داشت که ما نمی توانیم شرایط کشورهای توسعه یافته را با کشور خودمان مقایسه کنیم. اما اگر دولت ها به نقش مهم زنان در اشتغال توجه نکنند و فرصت های شغلی برابر و عادلانه برای زنان ایجاد نکنند، نتیجه ای جز افزایش تنش های اجتماعی نخواهیم داشت. زنان نباید آینده خود را محدود و مسدود ببینند. نارضایتی در بخش‌های اداری، اداری و اجتماعی به مرور زمان در مسائل فرهنگی و در قالب واکنش‌های اجتماعی و نافرمانی مدنی بروز خواهد کرد.