زیر پوست یک مجادله جدی پزشکیان و جلیلی

بعدی-طی مناظره سعید جلیلی و مسعود مازیکیان، برخی مسائل اقتصادی نیز مطرح شد. یکی از این موضوعات درخواست جلیلی برای افزایش 8 درصدی رشد اقتصادی بود.

به گزارش فردا مسعود بزکیان گفت: رشد اقتصادی 8 درصدی که در برنامه هفتم بر آن تاکید شده امکان پذیر نیست. سعید جلیلی در پاسخ گفت: هرکس بگوید رشد هشت درصدی ممکن نیست یعنی نمی‌خواهد مشکلات را حل کند. دکتر در نهایت گفت: همین جا در مقابل این افراد اعلام می کنم؛ امروز از انتخابات انصراف می دهم به شرطی که آقای جلیلی به نرخ رشد 8 درصدی برسد، اما اگر رشد نکند اعدامش می کنند. “

با توجه به شکلی که این مناظره بین نامزدها وجود دارد، سؤالاتی درباره چگونگی تحقق این وعده وجود دارد. در ادامه برای پاسخ به این سوالات با مرتضی اوجاه، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز.، گفتگویی داشتم که در ادامه می خوانید:

همه در یک: در بخشی از اولین مناظره آقای جلیلی و پزشکان، آقای جلیلی از رشد اقتصادی 8 درصدی صحبت کردند؟

افق:همانطور که آقای مدیکیان در بحث اخیر خود اشاره کردند، از برنامه چهارم به بعد رشد 8 درصدی را هدف گذاری کرده ایم اما تا امروز به این رشد نرسیده ایم. رشد اقتصادی دارای دو بخش است که در برنامه ها نیز به آن اشاره شده است. بخشی از این رشد به افزایش تولید ناشی از عوامل تولید مربوط می شود. مانند درآمد حاصل از فروش. این رشد ارزش چندانی ندارد یا بهتر است بگوییم ارزش لاف زدن ندارد. اما بخشی از رشد می تواند ناشی از افزایش بهره وری باشد و قسمت ارزشمندی است یعنی با منابع موجود که معمولاً در طرح ها ذکر می شود که 8 درصد آن بین 3 تا 3 تا هزار می توان بیشتر تولید کرد. نیم درصد به دلیل افزایش بهره وری است. اما تاکنون هیچ یک از این موارد محقق نشده است.

همه در یک: چرا رشد مورد انتظار محقق نشد؟ این رشد به چه ابزارها و زیرساخت هایی نیاز دارد؟

افق:دلایل عدم درک این موضوع به مسائل بیرونی و داخلی مربوط می شود. دلیل داخلی، تعداد زیاد موانع تولید، بی‌ثباتی مدیریت، بی‌ثباتی سیاست‌گذاری، موانع قانونی و بسیاری از موانع مرتبط با ساختارهای داخلی است و این ساختارها می‌توانند مانع از اجرا و تحقق صحیح برنامه‌ها شوند. لازم به ذکر است که احتمال رشد 8 درصدی و حتی بیشتر نیز وجود دارد. همچنین در سال‌های 1372 و 1373 نیز تا 14 درصد رشد داشتیم، اما همه اینها به دلیل افزایش فروش نفت یا به دلیل پر کردن ظرفیت‌های خالی بود. به نظر من آقای جلیلی متوهم است، یعنی در این مدت یک سری مصاحبه و مناظره انجام داد، اما تغییر ساختاری از ایشان که حاکی از شناخت موانع رشد 8 درصدی یا الزامات حل باشد را شاهد نبودیم. آنها حتی اگر تغییر کند، بسته به دیدگاه ایدئولوژیکی خود، احتمالاً تغییرات ایدئولوژیک در مدیریت ایجاد می کند که به معنای انتخاب و انتصاب مدیران بر اساس گرایش های سیاسی و دیدگاه های ایدئولوژیک است. این مشکل به خودی خود یکی از عواملی است که مانع رشد تولید می شود. بنابراین به نظر من او نمی تواند چنین رشدی ایجاد کند. مگر اینکه برجام منحل شود یا تحریم ها برداشته شوند. در این صورت، ممکن است شاهد رشد باشیم که به دلیل افزایش فروش نفت نیز اتفاق می‌افتد، اما باز هم مشکل اینجاست که دیدگاه آن‌ها در مورد لغو تحریم‌ها آنقدر بد است که بعید می‌دانم در آن سمت شاهد رشد باشیم. .

همه در یک: به نظر شما چرا بعید است رشد کنیم؟

افق: سیاستی که آقای جلیلی دنبال می‌کند، سیاستی است که او آن را «خنثی‌سازی تحریم‌ها» می‌نامد و می‌گوید برای کنترل تأثیر تحریم‌ها باید با کشورهای دیگر از جمله کشورهای آمریکای لاتین که اشاره کرد، تماس بگیریم. مشکل اینجاست که اولاً سیاست برو شرق او شکست خورد، چون با وجود اینکه ما در دولت سیزدهم توافقنامه شانگهای را امضا کردیم و بالعکس، تا زمانی که موضوع FATF حل نشود، موضوع تحریم ها باقی خواهد ماند. توافقات حل نمی شود و امضاهای کتبی باقی نمی ماند. نکته دیگری که آقایانی که مشمول این دیدگاه هستند مدام روی آن مانور می دهند این است که چه اصراری برای ورود به مبادلات تجاری با غرب و آمریکا وجود دارد؟

اما برای کشورهای در حال توسعه هدف نهایی این است که بتوانند برخی از محصولات کشاورزی و غذایی را صادر کنند. نمی توان گفت که می توانیم میلیاردها دلار مواد غذایی از روسیه صادر کنیم یا می توانیم محصولات کشاورزی را به ارزش 6 تا 7 میلیارد دلار بفروشیم. آقای سلاح ورزی هم همین را پاسخ داد و گفت کل واردات روسیه از 1.6 میلیارد بیشتر نمی شود.

کشور ما به دلیل داشتن منابع نفتی و درآمدهای نفتی، به شدت به فناوری های روز و فناوری های پیشرفته متکی است. شرکت های نفت و پتروشیمی به فناوری های پیشرفته نیاز دارند. علاوه بر این، بخش مصرف ما نیز همین طور است. از مرحله تهیه و توزیع کارت ملی به دستگاه های پیشرفته نیاز داریم نه سایر وسایل الکترونیکی. بنابراین بخش خدمات و بخش تولید ما نیاز مبرمی به واردات فناوری های پیشرفته و مدرن دارد. ما نمی توانیم این نوع فناوری ها را از کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته و آفریقا وارد کنیم. این یک توهم است که بگوییم با مقابله با تحریم ها می توانیم تحریم ها را کنترل کنیم. از طرفی حتی اگر قرار باشد با طرف شرقی وارد مذاکره شویم، باید با طرف غربی به عنوان رقبای آن وارد مذاکره شویم تا بتوانیم محصول بهتر و ارزان تری را تهیه کنیم. وقتی با چین و روسیه معامله انحصاری داریم، طبیعی است که دست بالا را داشته باشند و کالای ارزان و بی کیفیت به ما بدهند.

همه در یک: فرض کنید آقای مدزیکیان رئیس جمهور آینده کشور شود، آیا می تواند مشکلات اقتصادی کشور را به طور اساسی حل کند؟

افق: اگر آقای مدزیکیان رئیس جمهور آینده کشور باشد، حتی اگر بهترین تیم اقتصادی را داشته باشد، موانعی بر سر راه او وجود دارد و اگر این موانع برداشته یا کاهش نیابد، نباید انتظار موفقیت از او داشته باشیم. اولاً در داخل کشور، به استثنای دولت یا قوه مجریه، همان طور که در دوره روحانی و خاتمی اتفاق افتاد، در سایر نهادها گروهی از جریان های فکری با آن مخالفت می کنند. به عنوان مثال اولین مانع او مجلس اصولگرایان است که ممکن است وزرای ذیصلاح معرفی شده را با چالش مواجه کند. اگر نتواند مشکل تحریم ها را با هماهنگی مقامات بالاتر حل کند و مشکل FATF را حل کند و نتواند در کوتاه مدت برخی از مسائل مشابه را حل کند، متأسفانه بسیاری از مشکلات موجود که ریشه در تفکر اصولگرایانه در اقتصاد دارد، حل نخواهد شد. مردم احساس ناامیدی خواهند کرد. حل مشکل ساختارهای داخلی نیز زمان می برد.