علی لاریجانی در پنج پرده!

بعدی- محسن سلیخا; اگرچه خانواده لاریجانی به دلایل مختلف از جمله اینکه دو نفر از آنها همزمان در رأس دو قوه بودند، شهرت دارند، اما علی لاریجانی سابقه سیاسی بیشتری نسبت به برادرانش دارد. وی سه دوره ریاست مجلس نمایندگان را برعهده داشت و پیش از آن نیز سه سال دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. علی لاریجانی که به مذاکرات هسته ای و سپس 12 سال ریاست مجلس شهرت داشت، در این سال ها دو بار بار دیگر به صحنه اخبار رسیده است. هر دو بار به دلیل حذف عجیب او در انتخابات ریاست جمهوری 1400 و 1403 است که به شدت بحث برانگیز شد.

به گزارش فردا لاریجانی به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد و پس از پایان کار در مجلس به سمت مشاور رهبری منصوب شد. وی چند روز پیش به عنوان فرستاده ویژه رهبری به لبنان و سوریه به سفر خود پایان داد و اکنون در گفت و گو با پایگاه رهبری با تحلیل های خود از وضعیت هسته ای در خبرها قرار گرفته است. گزارش های تایید نشده حاکی از احتمال بازگشت لاریجانی به شورای عالی امنیت ملی است. در این گزارش به بررسی تغییرات تدریجی مواضع و عملکرد سیاسی لاریجانی می پردازیم.

عمل اول؛ نور و هویت

در دهه 70 شخصیت لاریجانی با امروز متفاوت بود. وی در این دوره یکی از نیروهای سیاسی نزدیک به زن مطلقه و راست سنتی محسوب می شد. وی قبل از انتخاب به عنوان وزیر ارشاد در آخرین سال دولت اول هاشمی رفسنجانی (پس از استعفای آقای محمد خاتمی) از مدیران سیاسی و نظامی میانه رو بود که از زمان ورودش به کشور هرگز به عرصه نظامی برنگشته بود. مدیریت.

بیشتر مواضع تند لاریجانی به همان دهه ای برمی گردد که وی ریاست سازمان صدا و سیما را بر عهده گرفت. لاریجانی صداوسیما در این دوران با چندین رویداد و سمت مهم شناخته شد که مهمترین آنها چالش های برنامه هویت و سراج بود. چالشی که رئیس صداوسیما در آن زمان هرگز از آن دست برنداشت: «صداوسیما را با سه شبکه تلویزیونی تحویل گرفت و هفت شبکه تلویزیونی، هشت شبکه رادیویی، 30 شبکه رادیویی منطقه، چهار شبکه تلویزیونی منطقه ای و هفت شبکه تلویزیونی بین المللی را به آن ارائه کرد. اما آنچه در ذهن مردم از دوران او باقی مانده است، دو برنامه «هویت» و «الشرق» است که انتقادات زیادی را برانگیخت و به دلیل اینکه پس از سال‌ها با بدعت‌های رادیو و تلویزیون ملی مقابله می‌کردند، مهم بودند. رئیس جمهور فعلی (شرق، 1402)

هوایت (1375) مجموعه برنامه هایی است که در آن اعترافات تلویزیونی چهره های شناخته شده ای چون عزت الله سحابی و علی اکبر سعیدی سرجانی پخش می شد و از چهره های سرشناسی مانند احمد شاملو و محمود دولت آبادی به عنوان عوامل فرهنگ غرب یاد می شد. . تهاجم موضوع هویت یک گزارش جداگانه است زیرا با نام سعید امامی، روزنامه کیهان و قتل های زنجیره ای دهه 70 پیوند خورده است.

لاریجانی در سال 1400 در باشگاه درباره این برنامه گفت: پخش برنامه هویت اشتباه بود، اما در جریان نبودم و بعداً خواستم این را با ساختن برنامه جبران کنم. چهره های ماندگار در سال 1383 در مورد برنامه قراق صحبت کرد، جایی که روح الله حسینیان، یکی از چهره های راست امنیتی و قضایی و بعداً اعضای جبهه تثبیت، قتل های زنجیره ای را کار حامیان رئیس جمهور خاتمی دانست. زمان و گفت که برنامه مستقیم بوده و نبود از محتوای سخنان مهمان آگاه باشید.

لاریجانی در سال 75 در پاسخ به منتقدان برنامه هویت گفت: «اول اینکه صحبتی که ما در این برنامه مطرح می کنیم از روی تهدید، توهین و امثال آن نیست. ثانیاً: بسیاری از عناصری که در این مبحث مطرح می شود، شخصیت های مذهبی و فکری نیستند، حتی اگر چنین وانمود کنند. لاریجانی در ادامه مطالب دیگری را مطرح می کند و در جای دیگری می گوید: این آقایان فکر می کنند ما نمی دانیم از کدام سفارت به آنها پول می دهند که فلان مطلب را بنویسند، آیا این بدان معناست که باید چیزی نگوییم؟ (صبح آبان 1375)

اظهارات لاریجانی مبنی بر عدم اطلاع وی از برنامه هویت در سال 1393 توسط احمد برنجاتی، معاون وقت سیمای لاریجانی (و یکی از مدیران ارشد وزارت اطلاعات در دوره ری شهری) در مصاحبه با دو هفته نامه رز رو، برکنار شد: «برنامه هویت برنامه‌ای است که برای رادیو پخش نشد، برنامه‌ای بود که خارج از صدا و سیما ارائه شد و توسط گروهی با رویکرد امنیتی سیاسی ارائه شد و سپس به مدیران صدا و سیما ارائه شد. شرکت پخش

البته ابتدا برای معاون سیما پخش شد و من مسئول عدم پذیرش پخش این سریال از سیما بودم. پس از آن به حوزه نماینده سیاسی ارجاع و در صندوق برنامه های آن نماینده قرار گرفت. نمی توانم قضاوت کنم که در همه شرایط سیاسی، مدیریت ارشد سازمان (علی لاریجانی) با آن برنامه سازگار بود. بخشی از این مشکل را باید به اقدامات کلی تری نسبت داد که ممکن است در پشت صحنه در نظر گرفته شده باشد. در موارد دیگر، ممکن است تراز نباشد. رئیس وقت سازمان بر پخش برنامه هویت اصرار داشت، اما من دقیقاً نمی دانم که منشأ اصرار آنها بر این موضوع مال خودشان بود یا مشورت کردند، اما به هر حال مدیریت وقت سازمان با پخش برنامه هویت موافقت کرد. برنامه خوشبختانه اعتراض من به پخش از سیما را گرفتند تا معاونت دیگری پخش کند. البته قرار بود برنامه های بیشتری از این دست ارائه شود، اما من حتی حاضر به دیدار با آنها نشدم (ایسنا، 1393) اما به هر حال آخرین اکانت لاریجانی به سال 1400 برمی گردد.

بخشی دیگر از فعالیت های جالب لاریجانی در دوران ریاست صدا و سیما مربوط به گروه موسوم به بدنه ضد اصلاحات است. این موضوعی است که باید در محل مورد بررسی قرار گیرد، اما سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح طلب، موضوع را این گونه خلاصه می کند: «در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80، گروهی فعال از نهادهای مختلف در حال برگزاری جلسه بودند. دفتر رئیس جمهور صداوسیما که به ستاد مبارزه با صداوسیما معروف شد، گزارشی در این باره از سوی نهادهای امنیتی به رئیس جمهور ارائه شد و در نهایت جلسات این گروه با مداخله به پایان رسید. رهبری (فوریه 1403).

عمل دوم؛ دولت هوای پاک و مذاکرات هسته ای

اگرچه انتخابات سال 1383 با پیروزی محمود احمدی نژاد، شهردار گمنام تهران، بر سیاستمداری باتجربه ای چون هاشمی رفسنجانی به پایان رسید، اما موضوع تغییر نام به دو چهره سابق اصولگرا یعنی علی لاریجانی و محمد باقر قالیباف مربوط می شد. لاریجانی تا سال 1382 در راس سازمان باقی ماند و در سال 1383 وارد عرصه رقابت های انتخابات ریاست جمهوری شد و شعار دولت جدید را برگزید و سعی کرد چهره جدیدی ارائه دهد. فرد دیگر محمدباقر قالیباف است که پیش از این به عنوان فرمانده نیروی انتظامی و یک چهره نظامی شناخته می شد اما در پوسترهای انتخاباتی خود لباس خلبانی هواپیما بر تن داشت.

لاریجانی در آن انتخابات ششم (آخرین) شد، اما مسئولیت جدیدی بر عهده گرفت. البته حسن روحانی به عنوان سیاستمدار نزدیک به هاشمی رفسنجانی و مشاور خاتمی در امور امنیت ملی که از سال 1377 دبیر شورای عالی امنیت ملی بود، نتوانست با احمدی نژاد همکاری کند. این جایگاه مشهور و مهم بود زیرا این شورا در آن زمان مدیریت مذاکرات هسته ای را بر عهده داشت و دبیر شورا این مذاکرات را هدایت می کرد. لاریجانی در مرداد 1383 با حکم احمدی نژاد به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. لاریجانی از اینجا به بعد چهره دیپلماتیک به خود گرفت و به عنوان مذاکره کننده ارشد نظام در مذاکرات هسته ای شرکت کرد.

لاریجانی در آن زمان از منتقدان تیم هسته ای بود. او دو بار در مصاحبه با الهمشهری در آبان 1382 و خرداد 1383 در سخنرانی انتخاباتی خود در یزد با انتقاد از عملکرد تیم مذاکره کننده از عملکرد تیم مذاکره کننده انتقاد کرده بود. لاریجانی تا سال 1385 دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و نتیجه صحبت هایش در سال های بعد این بود که نگاهش حل مشکل بود اما به هر حال این موضوع از این نهاد به شورای امنیت ارجاع شد. . در طول وجودش. چند سال بعد دلیل استعفای خود را اختلاف با رئیس جمهور وقت اعلام کرد. سعید جلیلی در سال 1386 جای او را گرفت و تا سال 1392 این مسئولیت را بر عهده داشت.

عمل سوم؛ رئیس مجلس

علی لاریجانی در مهر ۱۳۸۵ از سمت دبیری مجلس شورا استعفا داد و از شهر قم در انتخابات شورا شرکت کرد. مجلس هشتم نقطه شروع فعالیت پارلمانی لاریجانی بود. وی از سال 1987 بر صندلی ریاست مجلس نمایندگان نشست و پس از 12 سال استعفا داد. در این مدت اتفاقات زیادی افتاد که نشان داد لاریجانی همچنان مشغول بازنگری در اندیشه سیاسی خود است. فصل سوم زندگی سیاسی لاریجانی را می‌توان با سه ایستگاه مرور کرد که نشان از خروج وی از خاستگاه راست‌گرای سنتی و جهت‌گیری او به سمت مرکز داشت. البته نمی توان انکار کرد که بخشی از اقدامات سیاسی لاریجانی در مجلس ممکن است به دلیل اختلافات قبلی وی با محمود احمدی نژاد بوده باشد.

لاریجانی در بحران سال ۱۳۸۷ از احمدی نژاد دفاع نکرد و یکی از انتقادات اصلی حامیان احمدی نژاد این بود که چرا از واژه فتنه استفاده نکرد. از جمله سیاستمدارانی که لقب «فتنه فرقه» را از تندروها به خود اختصاص دادند، این بود: «علی لاریجانی، رئیس شورای اسلامی شهر در سال 1387، نه تنها در جریان فتنه قرآن از موضع گیری در برابر آن خودداری کرد، بلکه این بود. اولین موضع روشن او چند ماه بعد، دو روز بعد، بعد از حماسه نهم آن سال، یعنی زمانی که ملت به خیابان آمدند و توطئه فتنه را جمع کردند، ثبت شد. پس از چند ماه شورش و سر بریدن رهبران فاطمه و حامیان آنها در خیابان، اولین بار بود که آقای لاریجانی با استفاده از کلمه فتنه موافقت کرد. (شرق، 1400)

موضوع اختلاف دیدگاه ها در مورد حوادث سال 88 هیچ گاه از لاریجانی خارج نشد. تندروها او را به دلیل همراهی با روحانی متهم کردند. لاریجانی از سال 1392 به تدریج از اصولگرایان تندرو فاصله گرفت و به یکی از حامیان دولت روحانی در شورای قانونگذاری تبدیل شد. یکی از اتهامات وی حمایت از روحانی است و منتقدان وی نیز معتقدند که اگر او از روحانی حمایت نمی کرد بسیاری از اتفاقات رخ نمی داد: «لاججانی یکی از حامیان اصلی حسن روحانی در هشت سال گذشته بود و بدون او. برجام پایان می یافت.» تصویب نشد، روحانی به دلیل بی کفایتی به راحتی می توانست از سمت خود برکنار شود و دامنه برای روحانی بسیار تنگ بود. اما در بسیاری از جاها از جمله در زمان تصویب برجام، لاریجانی با حضور نمایندگان حامی روحانی به میدان آمد و به حدی بود که بسیاری از مردم مجلس لاریجانی را کارگزار دولت نامیدند تا کارگزار دولت. ملا.

فصل چهارم؛ حذف او از صحنه سیاسی

لاریجانی پس از اتمام کار خود در مجلس، در مرکز مطالعات وزارت امور خارجه مشغول به کار شد و پیگیری توافقنامه راهبردی 25 ساله ایران و چین را مدیریت کرد. اما در سال 1400 این مسئولیت را به دولت واگذار کرد و از آن کناره گرفت. پس از آن تنها حکم صادره از سوی مقام معظم رهبری در خرداد 1398 برای ایشان (مشاور رهبری و عضو واقعی شورای تشخیص) و عضویت واقعی در شورای عالی انقلاب فرهنگی باقی ماند. این به معنای حذف لاریجانی از سیاست نیست. بلکه بیشتر شبیه دوران بازنشستگی او بود. علی لاریجانی سال‌ها عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، گروه فلسفه، دانشکده هنر و علوم انسانی بود و در همان ترم به تدریس فلسفه افلاطون پرداخت.

تلاش برای برکناری لاریجانی در سال های 1400 و 1403 در جریان انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم و چهاردهم صورت گرفت. از سال 1400 که مقدمات زیادی برای تحویل کلید کشیش به آقای ابراهیم رئیسی فراهم شد، لاریجانی از مسابقه کنار گذاشته شد. همان‌طور که رهبری در یکی از سخنرانی‌های خود در این باره گفتند: «در جریان رد صلاحیت‌ها، به برخی از افراد فاقد صلاحیت، شجره نامه‌هایی داده شد که معلوم شد این اعداد بدون محدودیت بوده است. درخواست من این است که نهادهای مسئول جبران خسارت کنند. (خرداد 1400) وی در سال 1403 به عرصه انتخابات بازگشت. با توجه به آنچه در انتخابات سیزدهم رخ داد، بازگشت وی نشان می دهد که احتمالاً در خصوص اظهاراتش مبنی بر رد نشدن توسط شورای نگهبان رایزنی هایی انجام داده است. اما این بار لاریجانی نتوانست از کاندیدای شورای نگهبان عبور کند. فضاسازی ها و ترس های مطرح شده در آن مقطع حکایت از رویکرد لاریجانی به روحانی و گروه اصولگرایان معتدل دارد.

پرده نهایی؛ او برمی گردد

لاریجانی بعد از انتخابات چهاردهم هم بیکار ننشست. حضور رسانه ها بیشتر بود. پس از پیروزی پزشکیان و شکست سعید جلیلی، زمزمه هایی مبنی بر بازگشت مجدد لاریجانی به شورای عالی امنیت ملی و دبیری شوام به گوش می رسید. لاریجانی این روزها بیشتر سخنرانی و مصاحبه می کند. وی در تلویزیون ظاهر شد و در آخرین رویداد به عنوان فرستاده ویژه رهبری به سوریه و لبنان سفر کرد. لاریجانی در این بازدید پیام حضرت آیت الله خامنه ای را به نبی بری رئیس مجلس لبنان و بشار اسد رئیس جمهور سوریه رساند.

اظهارات اخیر لاریجانی مبنی بر توافق جدید با آمریکا و پذیرش شروط ایران که در گفت و گو با سایت رهبری مطرح کرده بود، با توجه به جایگاهش مورد توجه قرار گرفت. با گذشت زمان مشخص می شود که آیا لاریجانی به میدان برمی گردد یا اینها فقط تحرکات رسانه ای است.