«قرآن آبی» یک متن پنهان را آشکار کرد

محققان موزه ملی زاید با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری چند طیفی، متنی را کشف کردند که در زیر لایه‌ای از ورق طلا روی یکی از صفحات قرآن آبی پنهان شده بود. قرآن آبی یکی از معروف ترین نسخه های خطی قرآن کریم در جهان است. متن فوق آیاتی از سوره نساء است.

به گزارش فرادید، سوره نساء بر حقوق زنان، قانون ارث، نگهداری از ایتام، قوانین ازدواج و دفاع از عدالت تمرکز دارد.

قرآن آبی نسخه ای از قرآن 800 تا 900 میلادی است. این نسخه خطی به دلیل رنگ آبی یا نیلی متمایز صفحاتش و همچنین تزئینات نقره ای و خط کوفی طلایی شهرت دارد.

متن این آیات به خط کوفی نوشته شده است. خواندن سطرهای این متن مانند سایر قرآن های اولیه دشوار است، زیرا حروف به گونه ای نوشته شده اند که طول هر سطر یکسان باشد و علائم لازم برای تمایز بین حروف حذف شده است.

این قرآن در اصل 600 صفحه بود که هر صفحه از پوست گوسفند ساخته شده بود. مقالات این نسخه خطی از اوایل قرن بیستم برای محققان شناخته شده بود، اما اولین بار در دهه 1970 مورد توجه محققان قرار گرفت. کتابت این قرآن را به ایران یا تونس در قرن نهم میلادی نسبت می دهند و البته برخی از محققین معتقدند که این نسخه خطی در اسپانیا، سیسیل یا عراق امویان تولید شده است.

امروزه تنها حدود 100 صفحه از آن را می توان در مجموعه ها و موزه های خصوصی در سراسر جهان یافت که پنج مورد از آنها در موزه ملی زاید نگهداری می شود.

در یک مطالعه جدید بر روی این نسخه گرانبها، صفحات با استفاده از تصویربرداری چند طیفی (تکنیکی که می‌تواند متن و تصاویری را که در طول زمان محو شده‌اند و دیگر برای چشم انسان قابل مشاهده نیستند را تشخیص دهد) مورد بررسی قرار گرفت.

این مطالعه نشان داد که قبلاً صفحه را به گونه ای دیگر تزئین و نوشته می شد و سپس با رنگ آبی پوشانده می شد و دوباره متن روی آن نوشته می شد. این ممکن است مربوط به تصحیح اشتباهی باشد که خوشنویس در کتاب قبلی مرتکب شده است. از آنجایی که هزینه تولید نسخه خطی آنقدر بالا بود که نمی‌توان آن را روی یک تکه پوست گوسفند تازه رنگ‌شده بازنویسی کرد، متن قبلی به‌طور مفصل پوشش داده شد و بازنویسی شد.

این نوع رویه ساده در نگارش قرآن‌های دست‌نویس، جنبه‌ای از تولید این نسخه‌ها است که پیش از این در مورد قرآن آبی مورد تأکید قرار نگرفته و به ندرت در نسخه‌های خطی اسلامی این عصر دیده می‌شود.

مای المنصوری، متصدی موزه ملی زاید، گفت: تحقیقات ابتکاری موزه ملی زاید در مورد قرآن آبی اطلاعاتی در مورد منشأ و تولید این نسخه خطی مهم ارائه می‌کند و بر نقش موزه در عرصه فرهنگی تأکید می‌کند. “و فراتر از آن.”

نور آل یمان، یکی دیگر از متصدیان موزه ملی زاید، گفت: «باور بر این است که تنها یک نسخه از قرآن آبی وجود دارد و حدود 100 صفحه شناخته شده آن برای دهه ها دانشمندان را مجذوب خود کرده است این صفحه از نسخه خطی به ارائه بینش بیشتر در مورد تولید این نسخه کمیاب از قرآن کمک کرده است.»