گفتگو با نخستین خواننده تصنیف «مرغ سحر»؛ قمر خواننده آن نیست!

ملوک، تاجر فرش کاشانی، ملقب به ملوک فرش، یکی از مشهورترین خوانندگان موسیقی سنتی در نیمه اول قرن چهاردهم بود. الضرابی اولین بار بود که آهنگ معروف مرغ سحر را خواند و صدایش به قدری زیبا بود که سازنده ترانه مرتضی نداود با شنیدن آن از رادیو فکر کرد قمرالمک وزیری است. . صدا (1).

به گزارش سایت خبرآنلاین، ملوک ضرابی چند سالی از قمر کوچکتر بود اما در آخرین روزهای زندگی با او همراه بود. آنچه در ادامه می خوانید گفت و گوی کوتاه خبرنگار روزنامه «تدات» (سه شنبه 19 تیر 1394) با ملوک ضرابی درباره رابطه او با قمرالملوک وزیری 16 سال پس از مرگش است:

شما نیز مانند شادروان قمرالملوک وزیری از پیشکسوتان آواز در ایران هستید. نظر شما در مورد آثار هنری قمر چیست؟

در میان بلبل، سلطان شیرین آزادی است و در میان صد هزار یکی مانند ماه نخواهد بود

شنیده‌ایم و خوانده‌ایم که در سال‌های سختش بیش از هرکسی به او کمک کردی، به او اهمیت دادی و از او مراقبت کردی. چه شد که اینقدر برای او فداکاری کردی؟

من ده دوازده سال بعد از قمر به دنیا آمدم، اما به هر حال در روزهایی که قمر می خواند، من هم می خواندم. اما قمر من و امثال من را جدی نمی گرفت. خودش را به مراتب بالاتر از ما می دانست و البته همینطور هم بود. یک شب در مجلسی که برخی از آقایان هم حضور داشتند، در حضور قمر خواندم، ولی ایشان اصلاً تشویقم نکردند و حتی روی از من برگرداندند. شادروان، شیخ شاه نارنج، از حاضران در این مجلس بود و به قمر گفت: چرا به بچه ها چهره خوبی نشان نمی دهی؟ قمر پاسخ داد: من بلبل هستم و این سیک است (سیک یعنی پرنده). شیخ شاه نارنجی به او گفت: اما قمرجان! بدانید این جوجه ها روزی بلبل می شوند. در روزهای آخر ماه، همه نوبت دارند، دوستی ما بر اساس رقابت نبود، بلکه بر اساس دوستی بود.

در مورد آواز پرنده صبح چه می گویید؟

این اولین بار است که آهنگ مرغ سحر را می خوانم و برخلاف شایعات، قمر خواننده آن نیست. اخیراً خانم بنایی آن را خواند و کار زشتی انجام داد. نوار این شعر به مناسبت سالگرد تأسیس رادیو ایران از رادیو و تلویزیون پخش شد و چه خوب که برخی صدای من را با صدای قمر اشتباه گرفتند. راستی اگر صدای من آنقدر لطیف و رسا است که با صدای ماه اشتباه گرفته شده است باید به خودم ببالم چون همانطور که گفتم صدای ماه را صدایی معجزه آسا می دانم.

توجه داشته باشید:

1- مرتضی نداود، تیرماه 1354: «فکر می کنم پنجاه سال از ساخت آن می گذرد، این آهنگ را یک شب در خانه خودم در کوچه بختیاریها (انگار مغازه فردوسی فعلی) ساختم با الهام از اینکه این آهنگ جوادنه خواهد بود، چون اشتیاق عجیبی به نوشتن آن داشتم، این آهنگ توسط ملوک ضرابی خوانده شد… سالها پیش، وقتی این آهنگ از رادیو پخش شد، صدا آنقدر واضح و گویا بود. فکر کردم ماه بود بالاخره خانم ملوک ضرابی هم صدای رسا و قوی داشت کاراکتر قمر باعث شد که آهنگ دیگری را تکرار نکند و به دلیل ویژگی های خوبش، مردم به او گل باران کردند.