کم کردن صفرها فایده‌ای ندارد!
دفعه بعد کاهش ارزش پول ملی یکی از مهم ترین چالش های اقتصادی کشور در سال های اخیر محسوب می شود. کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی از یک سو، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش تورم و نقدینگی از سوی دیگر، نگرانی‌های جدی در مورد چگونگی احیای ارزش ریال ایجاد کرده است.
به گزارش فردا مفاهیمی مانند سیاست های بانک مرکزی و رشد نقدینگی اغلب به موازات سوال ارزش ریال مطرح می شود، اما سوال اصلی این است که چرا شاهد کاهش ارزش ریال به این میزان بوده ایم و چگونه این اتفاق می افتد؟ آیا قرار است وضعیت فعلی را اصلاح کنیم؟ یعقوب اندیش، رئیس انجمن اقتصاد ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه چمران اهواز در گفتگو با همه در یک او به این سوالات پاسخ داد:
چاپ پول را افزایش داده ایم، اما تولید را نه
جیکوب آندز به همه در یک گفت: با توجه به ارزش یا بی ارزش بودن ریال، ابتدا باید دید که چه میزان از رفاه افراد جامعه از طریق دستمزد دریافتی یا میزان کالا و خدمات قابل خرید تامین می شود که واحد پول رایج کشور ریال است، اگرچه تا حدودی ارزهای رمزپایه در جامعه ایجاد شده است، اما در نهایت این ریال است که نقش اصلی را در معاملات محلی ایفا می کند و این پول توسط دولت ها چاپ می شود و دولت نامیده می شود. پول دولت موظف است با حمایت بانک مرکزی ارزش پول ملی را نیز حفظ کند، اما این وجوه به خودی خود پتانسیل هایی را می داد که دولت می توانست از آن برای افزایش تولید استفاده کند، اما تا حدی دولت می توانست از آن بهره برداری کند. این امر با افزایش نقدینگی همزمان با افزایش تولید ملی است. اگر دولت بتواند با استفاده از سیاست های چاپ پول به طور موثر تولید ملی را افزایش دهد، موفق است. اما اگر با چاپ پول و افزایش نقدینگی تولید ملی را افزایش ندهیم و به بی ثباتی و ناهماهنگی دامن نزنیم، قطعاً مسیر اشتباهی را طی کرده ایم و این دقیقاً همان کاری است که حداقل در دو دهه گذشته به طور متناوب انجام می دهیم.“
وی افزود: ما دائماً چاپ پول را افزایش داده‌ایم، اما تولید را به همان میزان افزایش نداده‌ایم. اکنون اتفاق افتاده است برخی از کشورهای جهان با چاپ پول در دوران کرونا توانستند رکود را دفع و کنترل کنند. در واقع آنها از ابزارهای نقدینگی برای کنترل تورم استفاده کردند. بنابراین پول ابزار مناسبی در دست دولت ها برای کنترل اوضاع است اما منوط به نحوه استفاده از آن است. آنچه من روی آن تمرکز می کنم این است که برای اندازه گیری ارزش پول ایران بهتر است روند آن را مطالعه کنید. مثلاً فرض کنید در 50 سال گذشته ایران تا چه اندازه شاهد کاهش ارزش پول ملی بوده است، باید شاخص رشد یا کاهش رشد تولید را نیز بررسی کنیم و با کنار هم قرار دادن این پارامترها، نتیجه دقیقی در مورد وضعیت ارزش پول ملی داشته باشد. اتفاقاً با این نوع بررسی بهتر می‌توانیم متوجه شویم که وضعیت تولید واقعی ما و وضعیت آنها در مقایسه با یکدیگر چگونه است.
تفریق صفرها فایده ای ندارد
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: فکر می‌کنم این که برخی می‌گویند باید صفر را از اعداد کم کنیم، تأثیر خاصی روی ما نخواهد داشت. این از دست دادن صفرها یک معیار قراردادی است و بیشتر از تاثیر آن بر تورم نمادین خواهد بود. به جای این اقدامات باید به عقب برگردیم و ببینیم کجا اشتباه کردیم تا نتوانیم تولید را افزایش دهیم. به طور کلی، رفاه از طریق افزایش بهره وری حاصل می شود. متاسفانه در کشور ما از نفت و گاز گرفته تا سایر منابع طبیعی، منابع رانتی هستند و وقتی رونق را به این منابع پیوند می زنیم، با مشکل مواجه می شویم، به ویژه اینکه در بحث منابع نفتی با ناکارآمدی و فساد مواجه هستیم. فساد توزیع ثروت را در کشور تغییر می دهد و آن را از جیب مردم به جیب گروه خاصی می فرستد.. اگر بر اساس شرایط فعلی اظهار نظر کنید، دولت مانند یک مدیر ساختمان است که باید به طرق مختلف از واحدها عوارض بگیرد و در ساختمان هزینه کند تا ساختمان از نظر ساخت و ساز آسیب نبیند. دولت های ما از منابع نفت و گاز و مالیات استفاده می کنند. در حال حاضر مردم از کاهش قدرت خرید رنج می برند در صورت افزایش دستمزدها با کسری بودجه مواجه می شوند و در نهایت چاره ای جز چاپ پول نخواهند داشت و در نهایت دولت قدرت خرید شهروندان را از بین می برد. . مردم با همان تورمی که ایجاد می کند بازگشته اند و دستمزدها بی اثر می شود.»
وی افزود: بین تورم و افزایش دستمزدها و بین تورم و ثبات قیمت انرژی و مواردی از این دست رابطه وجود دارد در الگوی افزایش قیمت بنزین با مشکل شوک درمانی نیز مواجه هستیم. دولت نمی تواند به جای اینکه سالانه 10 درصد قیمت را افزایش دهد، اکنون قیمت را به طور ناگهانی دو برابر کند. متاسفانه دولت ها می ترسند و به جای برنامه ریزی های تدریجی در راستای تورم، تعلل می کنند و در نهایت مردم تاوان این تعلل را با افزایش تورم می پردازند.. ما همچنین با فساد عمومی روبرو هستیم و برخی افراد خاص نمی توانند تصمیمات درست و بی نقصی بگیرند و در نهایت منابع را هدر دهند. هر جا که منابع هدر می رود، رفاه مردم نیز از بین می رود. رانت، فساد و اعطای مجوز نیز باعث شد درآمد مردم به دست فقرا برود. متأسفانه طی 15 سال گذشته همواره با مشکل توزیع اجاره در کشور مواجه بوده ایم که گریبان اکثر مردم را گرفته است. امیدوارم با شایستگی بتوانیم حداقل در این بخش بهتر عمل کنیم.»
